KIRIK SONRASI REHABİLİTASYON

Kemik kırığı, kemiğin bir kaza, yaralanma veya aşırı bir güce maruz kalması sonucu bütünlüğünün bozulması durumudur.

Kırık sonrası rehabilitasyon, kırık olan kemiklerin kaynamasından sonra normal fonksiyonlarına dönebilmeleri için yapılan bir tedavi sürecidir. Kırık sonrası rehabilitasyonun amacı, kırık nedeniyle oluşan ağrı, ödem, kas erimesi, eklem tutukluğu gibi sorunları gidermek ve hastanın günlük yaşam aktivitelerini kolaylaştırmaktır.

Kemikler, onlara uygulanan bir kuvvet veya travmaya dayanamadığında kırılırlar. Kırıklar, kemik türüne, yerine ve ciddiyetine göre farklı şekillerde oluşabilir.

KIRIK NEDEN OLUR? KIRIĞIN BELİRTİLERİ NELERDİR?

  • Trafik kazası, şiddetli bir düşüş veya spor yaralanması gibi dış etkenler
  • Osteoporoz gibi kemik yoğunluğunu azaltan hastalıklar
  • Kasın aşırı kullanılmasından kaynaklanan kemik stresi veya stres kırığı

Kırıkların belirtileri arasında şiddetli ağrı, şişlik, morarma, hareket kısıtlılığı, şekil bozukluğu ve çıtırtı sesi sayılabilir.

KEMİĞİN İYİLEŞMESİNE NE İYİ GELİR? KIRIĞIN KAYNAMASINA NE İYİ GELİR?

  • Kabak çekirdeği (çinko içerir)
  • Kuru üzüm (demir içerir)
  • Susam (kalsiyum içerir)
  • Maydanoz (C vitamini içerir)
  • Dolmalık biber (C vitamini içerir)
  • Soya sütü (protein ve kalsiyum içerir)
  • Baklagiller (protein ve demir içerir)
  • Badem (magnezyum ve kalsiyum içerir)

Bu besinleri düzenli olarak tüketerek hem kemik sağlığınızı koruyabilir hem de kemik kırıklarının iyileşmesini destekleyebilirsiniz. Ancak unutmayın ki beslenmenin yanında egzersiz yapmak, sigara ve alkol kullanmamak, güneş ışığından yararlanmak da kemik sağlığı için önemlidir.

KIRIK NE KADAR SÜREDE İYİLEŞİR?

Kırıklar genellikle ortalama 4-6 haftada kaynar fakat bazı durumlarda bu süre 6-12 hafta kadar olabilir. Kemik kırığı iyileşme süreci, kişinin yaşına, sağlık durumuna, kırık tipine, yerine ve ciddiyetine göre değişebilir. İyileşme sürecini desteklemek için, yeterli miktarda su içmek, uyku almak, egzersiz yapmak ve sağlıklı bir diyet benimsemek önemlidir.

KIRIK TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

Kırıkların tedavisi için temel kural, kırık parçaların tekrar yerine yerleştirilmesi ve iyileşene kadar hareket etmeyecek şekilde sabitlenmesidir. Bu işleme "redüksiyon" adı verilir.

Kemiği ameliyat olmaksızın yeniden konumlandırmak "kapalı redüksiyon", ameliyatla yeniden konumlandırmak ise "açık redüksiyon" dur. Çoğu kırık, kapalı redüksiyonla tedavi edilir.

Ciddi kırıklarda açık redüksiyon yani ameliyat gerekebilir. Kemik kırığı iyileşme süreci ise kişiye, kırığın yerine ve şiddetine göre değişir.

Bu süreçte fizik tedavi, egzersiz, ilaçlar ve beslenme gibi destekleyici faktörler önemlidir.

KIRIK SONRASI REHABİLİTASYON NEDİR? KIRIK SONRASI FİZİK TEDAVİ NASIL YAPILIR?

Kırık sonrası rehabilitasyon, kırığın türüne, yerine, şiddetine ve hastanın durumuna göre değişiklik gösterir. Genel olarak kırık sonrası rehabilitasyon şu aşamalardan oluşur:

  • Kırığın iyileşmesini desteklemek için fizik tedavi yöntemleri uygulanır. Bunlar arasında sıcak-soğuk uygulamaları, elektrik akımları, ultrason, lazer, manyetik alan gibi fiziksel ajanlar sayılabilir. Bu yöntemler ağrıyı azaltmak, ödemi dağıtmak, kan dolaşımını arttırmak ve iyileşme sürecini hızlandırmak için kullanılır.
  • Kırık olan bölgedeki kasların güçlendirilmesi için egzersiz programları hazırlanır. Bu egzersizler pasif, aktif veya dirençli olabilir. Pasif egzersizlerde hareketi fizyoterapist yapar, aktif egzersizlerde hasta kendi yapar, dirençli egzersizlerde ise ağırlık veya lastik bant gibi malzemelerle kaslara yük verilir. Egzersizlerin amacı kas erimesini önlemek, kas gücünü arttırmak ve eklem hareket açıklığını sağlamaktır.
  • Kırık olan bölgeye yakın eklemlerin hareketliliğinin korunması için mobilizasyon teknikleri uygulanır. Bu teknikler manuel olarak fizyoterapist tarafından veya mekanik olarak cihazlarla yapılabilir. Mobilizasyonun amacı eklem sertliğini gidermek, eklem kapsülü ve bağ dokusunu esnetmek ve eklem sıvısını arttırmaktır.
  • Hasta günlük yaşam aktivitelerine dönebilmek için fonksiyonel eğitim alır. Bu eğitimde hasta yürüme, merdiven çıkma-inme, oturma-kalkma gibi temel hareketleri yapmayı öğrenir. Ayrıca koltuk değneği, yürüteç gibi yardımcı cihazların kullanımını da öğrenir.
  • Hasta rehabilitasyon sürecinde psikolojik olarak da desteklenir. Kırık sonrasında hasta depresyon, kaygı, korku gibi duygular yaşayabilir. Bu duyguların üstesinden gelmek için hasta ile iletişim kurulur, motivasyonu arttırılır ve başarıları takdir edilir.

KIRIK SONRASI REHABİLİTASYONUN FAYDALARI NELERDİR?

  • Kırık, daha hızlı ve sağlıklı bir şekilde iyileşir.
  • Kırık nedeniyle oluşan komplikasyonları önler veya azaltır.
  • Hasta daha az ağrı hisseder ve daha rahat hareket eder.
  • Hasta daha çabuk günlük yaşam aktivitelerine döner ve yaşam kalitesi artar.
  • Hasta daha güvenli ve bağımsız hisseder.

KIRIK SONRASI İYİLEŞME SONRASI NE YAPMALIYIM?

Kırığın kaynaması sonrası, iyileşme süreci tamamlanmış olmaz. Kırık bölgedeki kaslar, eklemler ve bağ dokuları da zamanla eski haline dönmelidir. Bu nedenle, kırığın kaynamasından sonra yapılması gereken bazı önemli noktalar vardır.

  • Doktorunuzun önerdiği egzersizleri düzenli olarak yapın. Egzersizler, kırık bölgedeki kasların güçlenmesine, eklemlerin hareketliliğinin artmasına ve şişliğin azalmasına yardımcı olur. Egzersizleri yaparken ağrı veya zorlanma hissederseniz, hemen durun ve doktorunuza danışın.
  • Kırık bölgeye masaj yapın. Masaj, kan dolaşımını artırarak dokuların oksijen ve besin almasını sağlar. Ayrıca, masaj stresi azaltarak iyileşmeyi hızlandırabilir. Masaj yaparken nazik ve yumuşak hareketler kullanın. Masaj sırasında ağrı veya rahatsızlık hissederseniz, hemen durun ve doktorunuza danışın.
  • Kırık bölgeye buz uygulayın. Buz, iltihabı ve şişliği azaltarak ağrıyı hafifletir. Buzu doğrudan cilde değil, bir bez veya havlu aracılığıyla uygulayın. Buzu 15-20 dakika boyunca tutun ve 2-3 saat ara verin. Buz uygulamasını günde 3-4 kez tekrarlayabilirsiniz.
  • Kırık bölgeyi yüksekte tutun. Yüksekte tutmak, kanın geri akışını kolaylaştırarak ödemi önler. Özellikle uyurken veya dinlenirken kırık bölgeyi yastık veya battaniye ile destekleyin.
  • Sağlıklı beslenin. Sağlıklı beslenmek, kemiklerin ve dokuların yenilenmesine yardımcı olur. Protein, kalsiyum, magnezyum, fosfor, D vitamini ve C vitamini gibi besin öğeleri kemik sağlığı için önemlidir. Bu besin öğelerini et, süt, yumurta, peynir, yoğurt, balık, fındık, kuruyemiş, yeşil yapraklı sebzeler, meyveler ve tahıllardan alabilirsiniz.
  • Sigara ve alkol kullanmayın. Sigara ve alkol, kan dolaşımını bozarak iyileşmeyi yavaşlatır. Ayrıca sigara ve alkol kemik yoğunluğunu azaltarak kırık riskini artırabilir.

KIRIK SONRASI ÖDEM NASIL GEÇER?

Kırığın iyileşme süreci boyunca alçı ya da atelde hareketsiz kalması sonucu o bölgede dolaşım azalır ve ödem oluşur. Alçı çıkarıldıktan sonra ödemin azaltılması için yüksekte tutma, buz uygulama, masaj yapma ve ağrı sınırında hareket yapmak önerilir.