KIRIK SONRASI REHABİLİTASYON
Kemik kırığı, kemiğin bir kaza, yaralanma veya aşırı bir güce maruz kalması sonucu
bütünlüğünün bozulması durumudur.
Kırık sonrası rehabilitasyon, kırık olan kemiklerin kaynamasından sonra normal
fonksiyonlarına dönebilmeleri için yapılan bir tedavi sürecidir. Kırık sonrası
rehabilitasyonun amacı, kırık nedeniyle oluşan ağrı, ödem, kas erimesi, eklem
tutukluğu gibi sorunları gidermek ve hastanın günlük yaşam aktivitelerini
kolaylaştırmaktır.
Kemikler, onlara uygulanan bir kuvvet veya travmaya dayanamadığında kırılırlar.
Kırıklar, kemik türüne, yerine ve ciddiyetine göre farklı şekillerde oluşabilir.
KIRIK NEDEN OLUR? KIRIĞIN BELİRTİLERİ
NELERDİR?
- Trafik kazası, şiddetli bir düşüş veya spor yaralanması gibi dış etkenler
- Osteoporoz gibi kemik yoğunluğunu azaltan hastalıklar
- Kasın aşırı kullanılmasından kaynaklanan kemik stresi veya stres kırığı
Kırıkların belirtileri arasında şiddetli ağrı, şişlik, morarma, hareket kısıtlılığı,
şekil bozukluğu ve çıtırtı sesi sayılabilir.
KEMİĞİN İYİLEŞMESİNE NE İYİ GELİR? KIRIĞIN
KAYNAMASINA NE İYİ GELİR?
- Kabak çekirdeği (çinko içerir)
- Kuru üzüm (demir içerir)
- Susam (kalsiyum içerir)
- Maydanoz (C vitamini içerir)
- Dolmalık biber (C vitamini içerir)
- Soya sütü (protein ve kalsiyum içerir)
- Baklagiller (protein ve demir içerir)
- Badem (magnezyum ve kalsiyum içerir)
Bu besinleri düzenli olarak tüketerek hem kemik sağlığınızı koruyabilir hem de kemik
kırıklarının iyileşmesini destekleyebilirsiniz. Ancak unutmayın ki beslenmenin
yanında egzersiz yapmak, sigara ve alkol kullanmamak, güneş ışığından yararlanmak da
kemik sağlığı için önemlidir.
KIRIK NE KADAR SÜREDE İYİLEŞİR?
Kırıklar genellikle ortalama 4-6 haftada kaynar fakat bazı durumlarda bu süre 6-12
hafta kadar olabilir. Kemik kırığı iyileşme süreci, kişinin yaşına, sağlık durumuna,
kırık tipine, yerine ve ciddiyetine göre değişebilir. İyileşme sürecini desteklemek
için, yeterli miktarda su içmek, uyku almak, egzersiz yapmak ve sağlıklı bir diyet
benimsemek önemlidir.
KIRIK TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
Kırıkların tedavisi için temel kural, kırık parçaların tekrar yerine yerleştirilmesi
ve iyileşene kadar hareket etmeyecek şekilde sabitlenmesidir. Bu işleme "redüksiyon"
adı verilir.
Kemiği ameliyat olmaksızın yeniden konumlandırmak "kapalı redüksiyon", ameliyatla
yeniden konumlandırmak ise "açık redüksiyon" dur. Çoğu kırık, kapalı redüksiyonla
tedavi edilir.
Ciddi kırıklarda açık redüksiyon yani ameliyat gerekebilir. Kemik kırığı iyileşme
süreci ise kişiye, kırığın yerine ve şiddetine göre değişir.
Bu süreçte fizik tedavi, egzersiz, ilaçlar ve beslenme gibi destekleyici faktörler
önemlidir.
KIRIK SONRASI REHABİLİTASYON NEDİR? KIRIK
SONRASI FİZİK TEDAVİ NASIL YAPILIR?
Kırık sonrası rehabilitasyon, kırığın türüne, yerine, şiddetine ve hastanın durumuna
göre değişiklik gösterir. Genel olarak kırık sonrası rehabilitasyon şu aşamalardan
oluşur:
- Kırığın iyileşmesini desteklemek için fizik tedavi yöntemleri uygulanır. Bunlar
arasında sıcak-soğuk uygulamaları, elektrik akımları, ultrason, lazer, manyetik
alan gibi fiziksel ajanlar sayılabilir. Bu yöntemler ağrıyı azaltmak, ödemi
dağıtmak, kan dolaşımını arttırmak ve iyileşme sürecini hızlandırmak için
kullanılır.
- Kırık olan bölgedeki kasların güçlendirilmesi için egzersiz programları
hazırlanır. Bu egzersizler pasif, aktif veya dirençli olabilir. Pasif
egzersizlerde hareketi fizyoterapist yapar, aktif egzersizlerde hasta kendi
yapar, dirençli egzersizlerde ise ağırlık veya lastik bant gibi malzemelerle
kaslara yük verilir. Egzersizlerin amacı kas erimesini önlemek, kas gücünü
arttırmak ve eklem hareket açıklığını sağlamaktır.
- Kırık olan bölgeye yakın eklemlerin hareketliliğinin korunması için mobilizasyon
teknikleri uygulanır. Bu teknikler manuel olarak fizyoterapist tarafından veya
mekanik olarak cihazlarla yapılabilir. Mobilizasyonun amacı eklem sertliğini
gidermek, eklem kapsülü ve bağ dokusunu esnetmek ve eklem sıvısını arttırmaktır.
- Hasta günlük yaşam aktivitelerine dönebilmek için fonksiyonel eğitim alır. Bu
eğitimde hasta yürüme, merdiven çıkma-inme, oturma-kalkma gibi temel hareketleri
yapmayı öğrenir. Ayrıca koltuk değneği, yürüteç gibi yardımcı cihazların
kullanımını da öğrenir.
- Hasta rehabilitasyon sürecinde psikolojik olarak da desteklenir. Kırık
sonrasında hasta depresyon, kaygı, korku gibi duygular yaşayabilir. Bu
duyguların üstesinden gelmek için hasta ile iletişim kurulur, motivasyonu
arttırılır ve başarıları takdir edilir.
KIRIK SONRASI REHABİLİTASYONUN FAYDALARI
NELERDİR?
- Kırık, daha hızlı ve sağlıklı bir şekilde iyileşir.
- Kırık nedeniyle oluşan komplikasyonları önler veya azaltır.
- Hasta daha az ağrı hisseder ve daha rahat hareket eder.
- Hasta daha çabuk günlük yaşam aktivitelerine döner ve yaşam kalitesi artar.
- Hasta daha güvenli ve bağımsız hisseder.
KIRIK SONRASI İYİLEŞME SONRASI NE YAPMALIYIM?
Kırığın kaynaması sonrası, iyileşme süreci tamamlanmış olmaz. Kırık bölgedeki kaslar,
eklemler ve bağ dokuları da zamanla eski haline dönmelidir. Bu nedenle, kırığın
kaynamasından sonra yapılması gereken bazı önemli noktalar vardır.
- Doktorunuzun önerdiği egzersizleri düzenli olarak yapın. Egzersizler, kırık
bölgedeki kasların güçlenmesine, eklemlerin hareketliliğinin artmasına ve
şişliğin azalmasına yardımcı olur. Egzersizleri yaparken ağrı veya zorlanma
hissederseniz, hemen durun ve doktorunuza danışın.
- Kırık bölgeye masaj yapın. Masaj, kan dolaşımını artırarak dokuların oksijen ve
besin almasını sağlar. Ayrıca, masaj stresi azaltarak iyileşmeyi
hızlandırabilir. Masaj yaparken nazik ve yumuşak hareketler kullanın. Masaj
sırasında ağrı veya rahatsızlık hissederseniz, hemen durun ve doktorunuza
danışın.
- Kırık bölgeye buz uygulayın. Buz, iltihabı ve şişliği azaltarak ağrıyı
hafifletir. Buzu doğrudan cilde değil, bir bez veya havlu aracılığıyla
uygulayın. Buzu 15-20 dakika boyunca tutun ve 2-3 saat ara verin. Buz
uygulamasını günde 3-4 kez tekrarlayabilirsiniz.
- Kırık bölgeyi yüksekte tutun. Yüksekte tutmak, kanın geri akışını
kolaylaştırarak ödemi önler. Özellikle uyurken veya dinlenirken kırık bölgeyi
yastık veya battaniye ile destekleyin.
- Sağlıklı beslenin. Sağlıklı beslenmek, kemiklerin ve dokuların yenilenmesine
yardımcı olur. Protein, kalsiyum, magnezyum, fosfor, D vitamini ve C vitamini
gibi besin öğeleri kemik sağlığı için önemlidir. Bu besin öğelerini et, süt,
yumurta, peynir, yoğurt, balık, fındık, kuruyemiş, yeşil yapraklı sebzeler,
meyveler ve tahıllardan alabilirsiniz.
- Sigara ve alkol kullanmayın. Sigara ve alkol, kan dolaşımını bozarak iyileşmeyi
yavaşlatır. Ayrıca sigara ve alkol kemik yoğunluğunu azaltarak kırık riskini
artırabilir.
KIRIK SONRASI ÖDEM NASIL GEÇER?
Kırığın iyileşme süreci boyunca alçı ya da atelde hareketsiz kalması sonucu o bölgede
dolaşım azalır ve ödem oluşur. Alçı çıkarıldıktan sonra ödemin azaltılması için
yüksekte tutma, buz uygulama, masaj yapma ve ağrı sınırında hareket yapmak önerilir.